“Steun van de omgeving, zonder oordeel, maakt een groot verschil”

Longkanker is een van de meest voorkomende vormen van kanker. Het is ook de vorm waaraan wereldwijd de meeste mensen overlijden. Zeven op de tien longpatiënten krijgt te maken met vooroordelen. Onterecht, vindt regieverpleegkundige Anneloes Overweg. Ze werkt al achttien jaar bij Saxenburgh, waarvan zeventien jaar in de oncologie. “Eigenlijk is het heel simpel: iedereen met longen kan longkanker krijgen.”

Als regieverpleegkundige binnen de long-oncologie begeleidt Anneloes patiënten vanaf het moment dat zij de diagnose longkanker krijgen. “Tijdens slechtnieuwsgesprekken ben ik erbij om alles wat de arts vertelt te verduidelijken. Vaak zakt bij mensen op dat moment de grond onder de voeten vandaan. Ik neem de tijd om uit te leggen wat er gebeurt en welke stappen volgen.”

Roken was de norm

Anneloes herkent het stigma dat op longkanker heerst. “Roken is zeker een risicofactor, maar longkanker kan allerlei oorzaken hebben. Roken wordt vaak gezien als dé oorzaak, maar dat is te kort door de bocht.” Ze noemt voorbeelden als meeroken, werken met fijnstof, asbest of simpelweg pech.

Veel patiënten die wel gerookt hebben ervaren schaamte, merkt Anneloes. “Ze voelen zich bijna schuldig, zeker als stoppen met roken niet lukt.” De regieverpleegkundige benadrukt dat het onterecht is dat mensen denken dat longkanker iemands eigen schuld is. “Roken was vroeger de norm. Mensen wisten niet beter. Je kunt het ze niet kwalijk nemen.” Het stigma is volgens haar zo diepgeworteld dat zelfs patiënten die nooit hebben gerookt zich soms afvragen: ‘waarom ik?’.

Kennis en begrip

Het stigma kan volgens haar doorbroken worden door betere voorlichting en begrip. “Wat we nu weten over roken wisten we vroeger niet. Veel mensen zijn slachtoffer van een gebrek aan kennis, niet de schuldigen. Het is belangrijk om dat te blijven benoemen.”

Anneloes ziet een positieve verandering in de medische wereld. Dankzij nieuwe behandelmethoden zoals doelgerichte therapieën en immunotherapie, zijn de vooruitzichten voor een deel van de patiënten beter dan tien jaar geleden. “Het blijft het een zware strijd. Steun van de omgeving, zonder oordeel, maakt een groot verschil.”

Vage klachten

Dat een groot deel van de mensen met longkanker overlijdt, komt deels doordat de ziekte vaak pas laat wordt ontdekt. Anneloes: “De klachten zijn vaak vaag, zoals aanhoudend hoesten, kortademigheid, hese stem, hoofdpijn, extreme vermoeidheid of onverklaarbaar gewichtsverlies. Veel mensen denken: ‘ik word ouder, dit hoort erbij.’ Maar als klachten aanhouden, moet je echt naar de huisarts.”

Soms is de ontdekking toeval, bijvoorbeeld bij een routinefoto. “Omdat een long gevuld is met lucht, kan een tumor groeien zonder dat je meteen klachten hebt”, voegt ze toe. Vooral bij agressieve vormen zoals kleincellige longkanker is snelheid cruciaal. “Behandeling start dan soms al de dag na de diagnose.”

Haar boodschap aan iedereen: “Blijf alert op signalen en ga naar de huisarts bij twijfel. Longkanker kan iedereen overkomen. Met begrip en aandacht kunnen we samen het stigma doorbreken.”

De maand november staat in het teken van longkanker. Veel mensen met longkanker krijgen te maken met een stigma en vooroordelen. Daarom lanceerde Longkanker Nederland de campagne: "Longkanker? Dat was te verwachten." Mensen met longkanker verdienen steun en geen oordeel! In het kader van deze campagne ging Saxenburgh in gesprek met regieverpleegkundige Anneloes en longkankerpatiënt Gert. Het verhaal van Gert is binnenkort op de website te lezen.